اسلام توانست در مدتي کمتر از 25 سال در آسيا، اروپا و آفريقا توسعه يابد و فرهنگ و تمدن عالي بوجود آورد و اين يکي از شگفتيهاي تاريخ بشري است. اسلام در ميان ساکناني نازل شد که در ابعاد مختلف معرفتي، رفتاري واخلاقي دچار انحراف و ظلمت بودند بت پرستي، زنده به گور کردن دختران (تبعيض جنسيتي) جنگ هاي خونين قبيله اي و … در سراسر جزيرة العرب سايه افگنده بود. و اسلام يک چنين مردمي را در مدت کوتاهي از فضاي ظلماني خارج و بسوي کانون نور و روشنايي هدايت کرد.

سرعت و رشد اسلام بسياري از تحليل گران تاريخ را بحيرت واداشته است. و علت نفوذ و گسترش سريع آن را گاهي ثروت حضرت خديجه(س)وبعضي ها، شمشير امام علي(ع) و اکثراً به جاذبه ها و ويژگي هاي شخصي و اخلاق نرم و انساني پيامبر(ص) نسبت مي دهند. بدون شک تمامي اين عوامل سهمي در سرعت و رشد اسلام داشته اند و هر کدام نقشي در پيشرفت آخرين دين الهي ايفا کرده است.

اما موضوعي که علاوه بر عوامل فوق در پذيرش دين اسلام قابل تأمل است، احکام و قوانين متمدانه اي است که اسلام در چهارده قرن قبل براي مسلمانان آورده است. احکامي که بشر امروز با تجربيات و تحقيقات عملي به آن دست يافته است. برشماري اين احکام و قوانين نياز به فرصتي زيادي است اما بعنوان نمونه به برخي از اين قوانين و دستورات اجتماعي، سياسي واقتصادي که پيامبر اسلام آورده است اجمالا اشاره مي شود.

1- در زمينه بهداشت

بهداشت يعني پيشگيري از بيماريها. علم بهداشت در قرن 18 بوسيله لوئي پاستور و با کشف عامل بيماري زا (باکتري) توسط او ابداع شد. لوئي پاستور فهميد که اگر باکتري و ميکروبها از بدن دور باشند انسان کمتر به بيماريها مبتلا مي شود. پيامبر اکرم (ص) در قرن 6 اين موضوع را بصورت عملي به مردم آموزش دادند . ايشان مردم را به گرفتن ناخن ها، مسواک زدن، استعمال عطر و … تشويق مي کردند. در متون اسلامي داريم که ناخن هاي خود را بگيريد تا شياطين در زير آنها لانه سازي نکنند. براستي اين بهترين استعاره از باکتري (عامل بيماري زا) براي مردم آن روزگار بود. از امور بهداشتي که در اسلام بسيار توصيه شده، استحمام است، که تا جائي به آن اهميت داده شده که در قالب غسل يک فريضه و واجب ديني شمرده مي شود و در روايات بسياري مردم به آن توصيه شده اند. بد نيست بدانيد پادشاهان اروپا تا 1000 سال بعد نيز از استحمام اکراه داشتندوبسياري ازآنان سالي يک مرتبه آنهم بالاجبار، استحمام مي کردند.

2- تغذيه

قوت غالب اعراب در زمان جاهليت عقرب، سوسک و علهز (کرک شتر مخلوط با خون شتر) بود. يکي از اقدامات فوق العاده پيامبر تغيير و تنظيم رژيم غذايي مناسب براي مسلمانان بود. ايشان مردم را از خوردن خون منع کردند و خوردن ميوه ها را به مردم توصيه نمودند. خوردن شراب را تحريم نمودند. (هر چند امروزه نيز هزاران نفر در غرب بعلت مصرف مشروبات الکلي دچار مرگ زودرس مي شوند) و گوشت خوک را بر مردم حرام دانستند.( که در همين قرن اخير اطبا فهميده اند که در گوشت خوک نوعي کرم بسيار کوچک بنام تريتسن وجود دارد که باعث عفونتهاي گوارشي و لنفي در بدن مي شود) ، مردم را بخوردن گوشت ماهي سفارش کردند و فرمودند که گوشت آن باعث آب شدن چربيها مي شود.

3- چگونگي وضع ماليات

يک از مهمترين منابع درآمد حکومتها، مالياتي است که از مردم گرفته مي شود. در روزگار پيشين زمين را ملک پادشاه مي دانستند و بنابراين سهمي از محصول آنرا به پادشاه مي دادند. ولي ميزان اين سهم بر اساس مساحت زمين محاسبه مي شد. به اين نوع ماليات، ماليات بر اراضي مي گويند. حال ممکن است در يک بارندگي باشد و سال ديگر خشکسالي، اين ماليات ثابت است. پادشاهان ايران، روم، مصر و حتي برخي خلفاي اسلامي به اينگونه رفتار مي کردند.در اين سبک اقتصادي مردم عادتاً در فقر و نداري بسر مي برند. ولي پيامبر اکرم (ص) بحکم اسلام ماليات را بر درآمد وضع نمودند. بدين معنا که مسلمانان خمس و زکات خود را (که درصدي از اموال مازاد نياز است) بحکومت اسلامي بعنوان ماليات پرداخت مي کردند. در نتيجه اگر سالي محصول کم بود، ماليات هم به همان نسبت کم مي شد. از طرفي چون درآمد دولت نيز تابع درآمد کشاورز يا دامدار و … بود، حکومت نيز سعي در بهبود درآمد او داشت. (بعنوان مثال بني اميه درآمد به اراضي مي گرفت در نتيجه درعراق کشاورزي رو به زوال رفت و مردم زمينهاي خود را رها مي کردند و به شهرها مي آمدند تا از آن ماليات رها شوند. حکومت نيز تسهيلاتي بريا کشاورزان قائل نشد ولي در حکومت ديلميان سبک ماليات بشيو? اسلامي بود. در آن دوره نهرها و سرهاي بسياري از طرف حکومت در عراق احداث گرديد و کشاورزي و دامداري رونق گرفت.)

4- ديپلماسي سياسي

دردنياي امروزاگرتبعه اي از کشورهاي قدرتمند در کشوري ديگر (ترجيهاً ضعيفتر) کشته شود، دولت آن کشور قدرتمند بشدت پيگير موضوع مي شود و کشور مقابل را تحت فشار قرار مي دهد، و چه بسا کار به جنگ، تحريم و يا دريافت غنائم سنگين بيانجامد. اين يکي از اصول روابط سياسي در جهان امروز است. با اين رفتار دولتها سعي دارند تا براي اتباعشان در تمامي جهان، احترام و منزلت سياسي کسب کنند. عجب اينکه داستان جنگ موته نيز در 1400 سال پيش نيز از همين قبيل است. در سال 8 هجري پيامبر حارث بن عمير را با نامه اي براي دعوت به اسلام روانه دربار فرمانرواي شامات کرد.سرحبيل فرماندار مناطق مرزي، از ورود سفير پيامبر آگاه شد و او را در دهکد? موته کشت. پيامبر نامه اي را براي حارث ابن ابي شمير (حاکم شامات) فرستاد تا قاتل را تسليم کند ولي او خودداري نمود.

در اين هنگام فرمان جهاد از سوي پيامبر صادر شد و 3000 مرد جنگي بفرماندهي جعفر بن ابي طالب عازم شامات شدند. اين در حالي است که تعداد سپاهيان روم را بين 20000 تا 200000 تن ذکر کرده اند. با توجه به تعداد زياد سپاهيان روم و اينکه آنان داراي سازوبرگ کامل نظامي بودند (متغر، خفقان، سپرهاي بزرگ و نيزه هاي بلند و شمشير) بسيار بعيد مي نمود که سپاه اسلام پيروز شود. در اين نبرد مسلمين با 2000 کشته و شکست خورده به مدينه باز گشتند. ولي کمتر مورخ و تحليلگري از اين نبرد بعنوان يک شکست ياد کرده بلکه آنرا نوعي پيروزي و سلحشوري در تاريخ اسلام شمرده اند. چرا که پيامبر با اين اقدام نشان داد که جان تک تک مسلمانان براي حکومت اسلامي نيرو محترم است و هر کس (حتي روم که ابرقدرت آن زمان بود) که به جان و عرض مسلمانان تجاوز کند بدون پاسخ نمي ماند.

5- هنرهاي جنگي

در جنگ بدر عدد مسلمين 313 مرد، 7 شتر و 2 اسب بود و تعداد کفار 950 مرد، 700 شتر، 100 اسب بود.در اين نبرد مسلمين 14 کشته و کفار 70 کشته دادند و پيروزي هم با اسلام بود. عرب تا به آن روز جنگ تن به تن را ترجيح مي داد و هر کس مي کوشيد تنهايي ابراز شجاعت کند ولي در اين پيکار شما سربازان اسلام 3/1 سربازان مکه بودواگرانفرادي مي جنگيدندنابود مي شدند.پيامبر در اين جنگ تاکتيکي را به مسلمانان آموخت که بنا به گفت? مورخين 1000 سال قبل از آن تاريخ توسط فيليپ (پدر اسکندر) براي اولين بار در يونان مورد استفاده قرار گرفت. در اين تاکتيک جنگي که به آن فالانژ مي گفتندونيروها بصورت مثلث در مي آمدند، در آن مثلث سه رديف سرباز گماشته مي شد،ابتدا تيرانداز سپس نيزه دار و بعد از آن شمشير زن. روي تمام اين سربازان بطرف دشمن بود و پشت آنان بداخل مثلث،در نتيجه دشمن نمي توانست از عقب به آنان حمله کند. پيامبر براي اولين مرتبه در تاريخ جزيره العرب اين تاکتيک را مورد استفاده قرار داد و اين تاکتيک بي سابقه نقش بسزايي در پيروزي مسلمانان داشت.

پي نوشت ها:

تاريخ جهان – جواهر لعل نهرو دانشنامه ويکي پديا سنن النبي
بحارالانوار
تاريخ جهان تاريخ تمدن اسلامي
اسلام و مقتضيات زمان
سنن النبي
تاريخ تمدن اسلامي
فروغ ابديت
محمد پيغمبري که از نو بايد شناخت
بامداد اسلام

به اشتراک بگذارید