سخنان امام باقر‌(ع) گاه در قالب اندرز و نصیحت حکیمانه به یاران نزدیک خود، منبعی سرشار از اخلاق و حکمت را در خود جای داده است که نمونه ای از آن را یادآور می شویم.

جابر بن یزید جعفى شخصیتی بی نظیر در تاریخ حدیث است که روایات بسیاری را از امام باقر(ع) نقل کرده است.(۱) خود او می گوید: امـام بـاقـر هـفـتـاد هـزار حـدیـث بـراى مـن روایـت کـرد کـه هـیـچـگـاه یـکـى از آنـهـا را نـقـل نـکـردم . ابن شهر آشوب در مناقب ، جابر را (باب) علم و اسرار و واسطه بین امام باقر و مردم شمرده است.(۲)

جابر یکی از چهار نفری است که گـفـتـه انـد عـلم امـامـان(ع) بـه آنها رسیده اسـت .(۳)

اندرزهاى حکیمانه امام باقر(ع) به جابر که در واقع توصیه های امام به همه شیعیان می باشد بسیار خواندنی و قابل تأمل است .

امام باقر(ع) در بیانی روشنگرانه و حکیمانه به جابر می فرماید: تو را به پنج چیز سفارش مى‏کنم، اگر مورد ستم واقع شدى تو ستم‏ مکن، اگر به تو خیانت شود تو خیانت مکن، اگر به تو دروغ گویند تو دروغ ‏مگو، اگر تو را ستودند شاد مشو و اگر نکوهشت کردند بى‌تابى مکن .

امام(ع) در ادامه می فرمایند: « …. فإن عَرَفتَ مِن نَفسِکَ ما قیلَ فیکَ فَسُقوطُکَ مِن عَینِ اللّه ِ جَلَّ و عَزَّ عِندَ غَضَبِکَ مِنَ الحَقِّ أعظَمُ علَیکَ مُصیبَةً مِمّا خِفتَ مِن سُقوطِکَ مِن أعیُنِ النّاسِ ، و إن کُنتَ على خِلافِ ما قیلَ فیکَ فثَوابٌ اکتَسبتَهُ مِن غَیرِ أن یَتعَبَ بَدَنُکَ
و اعلَمْ بأنّکَ لا تکونُ لنا وَلِیّا حتّى لَوِ اجتَمعَ علَیکَ أهلُ مِصرِکَ و قالوا : إنّکَ رجُلُ سَوءٍ لَم یَحزُنْکَ ذلکَ ، و لَو قالوا : إنّکَ رجُلٌ صالِحٌ لَم یَسُرَّکَ ذلکَ ، و لکنِ اعرِضْ نَفسَکَ على کِتابِ اللّه ِ ؛ فإن کنتَ سالِکا سَبیلَهُ ، زاهِدا فی تَزهِیدِهِ ، راغِبا فی تَرغیبِهِ، خائفا مِن تَخویفِهِ ، فاثبُتْ و أبشِرْ ، فإنّهُ لا یَضُرُّکَ ما قیلَ فیکَ ، و إن کنتَ مُبائنا للقُرآنِ فما ذا الّذی یَغُرُّکَ مِن نَفسِکَ ؟ ! . »(۴)

در باره ‏آنچه در خصوص تو مى‏ گویند بیندیش اگر آنچه درباره ‏ات مى‏ گویند در خودت‏ دیدى بدان که سقوط تو از چشم بیناى خداوند عزو جل در هنگامى که براى ‏کار درستى خشم کردى مصیبتى بزرگتر است برایت از این که بیم دارى از چشم مردم بیفتى و اگر بر خلاف واقع گفته ‏اند این خود ثوابى است که بى‏ رنج‏ آن را به دست آورده ‏اى.

و بدان که تو دوست و پیرو ما نیستى مگر آن گاه که اگر همه همشهریانت بر ضد تو هم داستان شوند و بگویند: تو مرد بدى هستى، این سخن تو را اندوهگین نسازد و اگر بگویند: تو مرد خوبى هستى، این سخن شادمانت نگرداند. بلکه خودت را با قرآن بسنج، اگر پوینده راه آن بودى و به آنچه به بى اعتنایى بدان فراخوانده است بى اعتنا و به آنچه بدان ترغیب کرده است راغب بودى، پس پایدارى کن و خوش باش؛ زیرا که آنچه درباره تو گفته شده به تو زیانى نرساند و اما اگر از قرآن جدا بودى، چرا باید فریب نفست را بخورى.

ویژگی های شیعیان واقعی:

جابر بن یزید جعفى (ره) می گوید: امام محمد باقر(ع) به من فرمود: اى جابر آیا براى تشیّع همین بس است که کسى ادعا کند محبت ما اهل‌بیت را؟! سوگند به خدا که شیعیان ما نیستند مگر افرادى که تقواى خدا پیشه گیرند و او را اطاعت کنند. شیعیان ما شناخته نمى‏ شوند مگر به تواضع و خشوع دل، و نگاهدارى امانت، به زیاد یاد خدا کردن، به زیاد روزه گرفتن، نماز خواندن، احسان به پدر و مادر، مراعات فقراى همسایگان، از حال آنها با خبر بودن، از حال مسکینان و قرض داران و یتیمان با اطلاع بودن، و به آنها رسیدگى کردن، و در گفتار از راستى تجاوز نکردن، و تلاوت قرآن کردن و زبان را از گفت‌وگوى با مردم مگر چیزهایى که راجع به خیر آنها است بازداشتن و افراد امین و مورد اعتماد اقوام خود بودن در همه چیزها.(۵)

پی نوشت ها:

۱-(تنقیح المقال ، ج ۱، ص ۲۰۲.)

۲_(مناقب ، ج ۴، ص ۲۱۱.)

۳_(رجـال کـشـى ، ص ۴۸۵ و سـه نـفـر دیـگـر: سـلمـان فـارسـى ، السـیّد، و یونس بن عبدالرحمن.)

۴_(تحف العقول/ ۲۸۴)

۵. اصول کافى جلد ۳ صفحه ۱۱۸)

منبع: قدس آنلاین