زندگاني حضر ت امام علي (عليه السلام )

1.مقدمه

تمام انسانها در زندگي خويش از فراز و نشيب برخوردارند و با مشکلات مختلفي مواجهند .افراد معمولا در برخورد با مشکل دچار ضعف و ناتواني مي گردند و سعي مي کنند با کمک و راهنمايي درد آشنايان خود را از مهلکه نجات دهند و با يافتن ” الگوها ” در هر زمينه اي ، و سپس تبعيت از آن ، وظايف خويشتن را بخوبي انجام دهند و مشکلات و دردهاي خويش را تسکين بخشند . يکي از اين اسوه ها پيامبراکرم ( ص ) است که قرآن مجيد هم اين حضرت را ( 1 ) به همين نام معرفي مي فرمايد .بجز رسول خدا ( ص ) اگر به دنبال ” الگوي ” ديگر و جانشين براي آن حضرت باشيم ، به پيشواي بزرگي همچون مولاي متقيان حضرت علي ( ع ) خواهيم رسيد ، و چه زيباست که براي پذيرش اخلاق و رفتار حسنه ايشان ، زندگي پر فراز و نشيب و سراسر شگفتي آن حضرت را مرور کنيم .

2.کيفيت ولادت

حضرت علي ( ع ) نخستين فرزند خانواده هاشمي است که پدر و مادر او هر دوفرزند هاشم اند . پدرش ابوطالب فرزند عبدالمطلب فرزند هاشم بن عبدمناف است و مادر او فاطمه دختر اسد فرزند هاشم بن عبدمناف مي باشد . خاندان هاشمي از لحاظ فضائل اخلاقي و صفات عاليه انساني در قبيله قريش و اين طايفه در طوايف عرب ، زبانزد خاص و عام بوده است . فتوت ، مروت ، شجاعت و بسياري از فضايل ديگر اختصاص به بني هاشم داشته است . يک از اين فضيلتها در مرتبه عالي در وجود مبارک حضرت علي ( ع ) موجود بوده است . فاطمه دختر اسد به هنگام درد زايمان راه مسجدالحرام را در پيش گرفت و خود را به ديوار کعبه نزديک ساخت و چنين گفت : ” خداوندا ! به تو و پيامبران و کتابهايي که از طرف تو نازل شده اند و نيز به سخن جدم ابراهيم سازنده اين خانه ايمان راسخ دارم . پرودگارا ! به پاس احترام کسي که اين خانه را ساخت ، و به حق ( 2 ) ” کودکي که در رحم من است ، تولد اين کودک را بر من آسان فرما ! لحظه اي نگذشت که ديوار جنوب شرقي کعبه در برابر ديدگان عباس بن عبدالمطلب و يزيد بن تعف شکافته شد . فاطمه وارد کعبه شد ، و ديوار به هم پيوست . فاطمه تا سه روز در شريفترين مکان گيتي مهمان خدا بود . و نوزاد خويش سه روز پس از سيزدهم رجب سي ام عام الفيل فاطمه ( 3 ) را به دنيا آورد . دختر اسد از همان شکاف ديوار که دوباره گشوده شده بود بيرون آمد و گفت : ( 4 )” پيامي از غيب شنيدم که نامش را ” علي ” بگذار . “

3.دوران کودکي

دوران کودکي حضرت علي ( ع ) تا سه سالگي نزد پدر و مادرش بسر برد و از آنجا که خداوند مي خواست ايشان به کمالات بيشتري نائل آيد ، پيامبر اکرم ( ص ) وي را از بدو تولد تحت تربيت غير مستقيم خود قرار داد . تا آنکه ، خشکسالي عجيبي در مکه واقع شد . ابوطالب عموي پيامبر ، با چند فرزند با هزينه سنگين زندگي روبرو شد . رسول اکرم ( ص ) با مشورت عموي خود عباس توافق کردند که هر يک از آنان فرزندي از ابوطالب را به نزد خود ببرند تا گشايشي در کار ابوطالب باشد . عباس ، جعفر را و پيامبر ( ص ) ، ( 5 ) علي ( ع ) را به خانه خود بردند . به اين طريق حضرت علي ( ع ) به طور کامل در کنار پيامبر قرار گرفت . علي ( ع ) آنچنان با پيامبر ( ص ) همراه بود ، حتي هرگاه پيامبر از شهر ( 6 )خارج مي شد و به کوه و بيابان مي رفت او را نيز همراه خود مي برد .

4.بعثت پيامبر ( ص ) و حضرت علي ( ع )

بعثت پيامبر ( ص ) و حضرت علي ( ع ) شکي نيست که سبقت در کارهاي خير نوعي امتياز و فضيلت است . و خداوند در آيات بسياري بندگانش را به انجام آنها ، و سبقت گرفتن بر يکديگر ( 7 )دعوت فرموده است . از فضايل حضرت علي ( ع ) است که او نخستين فرد ايمان آورنده به پيامبر ( ص ) باشند . ابن ابي الحديد در اين باره مي گويد : بدان که در ميان اکابر و بزرگان و متکلمين گروه ” معتزله ” اختلافي نيست که علي بن ابيطالب نخستين فردي است که به اسلام ايمان آورده و پيامبر خدا را تاييد کرده است

5.حضرت علي ( ع ) نخستين ياور پيامبر ( ص )

حضرت علي ( ع ) نخستين ياور پيامبر ( ص ) پس از وحي خدا و برگزيده شدن حضرت محمد ( ص ) به پيامبري و سه سال دعوت مخفيانه ، سرانجام پيک وحي فرا رسيد و فرمان دعوت همگاني داده شد . در اين ميان تنها حضرت علي ( ع ) مجري طرحهاي پيامبر ( ص ) در دعوت الهيش و تنها همراه و دلسوز آن حضرت در ضيافتي بود که وي براي آشناکردن خويشاوندانش با اسلام و دعوتشان به دين خدا ترتيب داد . در همين ضيافت پيامبر ( ص ) از حاضران سؤوال کرد : چه کسي از شما مرا در اين راه کمک مي کند تا برادر و وصي و نماينده من در ميان شما باشد ؟ فقط علي ( ع ) پاسخ داد : اي پيامبر خدا ! من تو را در اين راه ياري مي کنم پيامبر ( ص ) بعد از سه بار تکرار سؤوال و شنيدن همان جواب فرمود : اي خويشاوندان و بستگان من ، بدانيد که علي ( ع ) برادر و وصي و خليفه پس از من در ميان شماست . از افتخارات ديگر حضرت علي ( ع ) اين است که با شجاعت کامل براي خنثي کردن توطئه مشرکان مبني بر قتل رسول خدا ( ص ) در بستر ايشان خوابيد و زمينه هجرت پيامبر ( ص ) را آماده ساخت .

6.حضرت علي ( ع ) بعد از هجرت

حضرت علي ( ع ) بعد از هجرت بعد از هجرت حضرت علي ( ع ) و پيامبر ( ص ) به مدينه دو نمونه ازفضايل علي ( ع ) را بيان مي نمائيم : 1 – جانبازي و فداکاري در ميدان جهاد : حضور وي در 26 غزوه از 27غزوه پيامبر ( ص ) و شرکت در سريه هاي مختلف از افتخارات و فضايل آن حضرت است . 2 – ضبط و کتابت وحي ( قرآن ) کتابت وحي و تنظيم بسياري از اسناد تاريخي و سياسي و نوشتن نامه هاي تبليغي و دعوتي از کارهاي حساس و پرارج امام ( ع ) بود . ايشان آيات قرآن چه مکي و چه مدني ، را ضبط مي کرد . به همين علت است که وي را از کاتبان وحي و حافظان قرآن به شمار مي آورند . در اين دوران بود که پيامبر ( ص ) فرمان اخوت و برادري مسلمانان را صادر فرمود و با حضرت علي ( ع ) پيمان برادري و اخوت بست و به حضرت علي ( ع ) فرمود : ” تو برادر من در اين جهان و سراي ديگر هستي . به خدايي که مرا به حق برانگيخته است … تو را به برادري خود انتخاب مي کنم ، اخوتي که دامنه آن هر دو جهان ( 8 )را فرا گيرد . “

7. حضرت علي ( ع ) داماد رسول اکرم ( ص )

بعثت پيامبر ( ص ) و حضرت علي ( ع ) شکي نيست که سبقت در کارهاي خير نوعي امتياز و فضيلت است . و خداوند در آيات بسياري بندگانش را به انجام آنها ، و سبقت گرفتن بر يکديگر ( 7 )دعوت فرموده است . از فضايل حضرت علي ( ع ) است که او نخستين فرد ايمان آورنده به پيامبر ( ص ) باشند . ابن ابي الحديد در اين باره مي گويد : بدان که در ميان اکابر و بزرگان و متکلمين گروه ” معتزله ” اختلافي نيست که علي بن ابيطالب نخستين فردي است که به اسلام ايمان آورده و پيامبر خدا را تاييد کرده است

8.غدير خم

بعد از جنگ نهروان و سرکوب خوارج برخي از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادي ، و برک بن عبدالله تميمي و عمروبن بکر تميمي در يکي از شبها گرد هم آمدند و اوضاع آن روز و خونريزي ها و جنگهاي داخلي را بررسي کردند و از نهروان و کشتگان خود ياد کردند و سرانجام به اين نتيجه رسيدند که باعث اين خونريزي و برادرکشي حضرت علي ( ع ) و معاويه و عمروعاص است . و اگر اين سه نفر از ميان برداشته شوند ، مسلمانان تکليف خود را خواهنددانست . سپس با هم پيمان بستند که هر يک از آنان متعهد کشتن يکي از سه نفر گردد . ابن ملجم متعهد قتل امام علي ( ع ) شد و در شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد کوفه نشستند . آن شب حضرت علي ( ع ) در خانه دخترش مهمان بودند و از واقعه صبح با خبر بودند ، وقتي موضوع را با دخترش در ميان نهاد ، ام کلثوم گفت : فردا جعده را به مسجد بفرستيد . حضرت علي ( ع ) فرمود : از قضاي الهي نمي توان گريخت . آنگاه کمربند خود را محکم بست و در حالي که اين دو بيت را زمزمه مي کرد عازم مسجد شد . کمر خود را براي مرگ محکم ببند ، زيرا مرگ تو را ملاقات خواهدکرد . و از مرگ ، آنگاه که به سراي تو درآيد ( 10 ) . جزع و فرياد مکن ابن ملجم ، در حالي که حضرت علي ( ع ) در سجده بودند ، ضربتي بر فرق مبارک خون از سر حضرتش در محراب جاري شد و محاسن ( 11 ) آن حضرت وارد ساخت . شريفش را رنگين کرد . در اين حال آن حضرت فرمود : ” فزت و رب الکعبه ” به خداي کعبه سوگند که رستگار شدم سپس آيه 55سوره طه را تلاوت فرمود : ” شما را از خاک آفريديم و در آن بازتان مي گردانيم و بار ديگر از آن ( 12 ) بيرونتان مي آوريم . حضرت علي ( ع ) در واپسين لحظات زندگي نيز به فکر صلاح و سعادت مردم بود و به فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان چنين وصيت فرمود : ” شما را به پرهيزکاري سفارش مي کنم و به اينکه کارهاي خود را منظم کنيد و اينکه همواره در فکر اصلاح بين مسلمانان باشيد . يتيمان را فراموش نکنيد ، حقوق همسايگان را مراعات کنيد . قرآن را برنامه ي عملي خود قرار دهيد . نماز را بسيار گرامي بداريد که ستون دين شماست . حضرت علي ( ع ) در 21ماه رمضان به شهادت رسيد و در نجف اشرف به خاک سپرده شد ، و مزارش ميعادگاه عاشقان حق و حقيقت شد .

پی نوشتها:

– سوره احزاب ، آيه 21.

( 1 ) – فروغ ولايت ، ص 35( کشف الغمه ، ج 1 ، ص 90) .

( 2 ) – آفتاب ولايت ، ص 19( الخرائج و الجرائح ، ج 1 ، ص 171، ش 1 ) .

( 3 ) – آفتاب ولايت ، ص 19( بحارالانوار ، ج 35، ص 18) .

( 4 ) – فروغ ولايت ، ص 37( سيره ابن هشام ، ج 1 ، ص 236) .

( 5 ) – فروغ ولايت ، ص 38 .

( 6 ) – آفتاب ولايت ، ص 131( سوره بقره ، آيه 148) .

( 7 ) – فروغ ولايت ، ص 86( مستدرک حاکم ، ج 3 ، ص 14، استيعاب ، ج 3 .

( 8 ) ص 35) – فروغ ولايت ، ص 141( سوره مائده ، آيه 67).

( 9 ) – فروغ ولايت ، ص 697 .

( 10 ) – فروغ ولايت ، ص 697( بحارالانوار ، نقل از مالي ، ج 9 ، ص 650) .

( 11) – فروغ ولايت ، ص 697 ( 12 )