خمس وسیله ای برای رشد و کمال انسان محسوب می شود که ادای آن، باعث جلب روزی و وسیله آمرزش گناهان می گردد. به عبارت دیگر؛ با دادن خمس انسان تمرین می کند که از تعلق به دنیا و مادیات دور شود چرا که از مال خود دل کنده و باور می کند که این خدای متعال است که روزی دهنده اوست چرا که اعتقاد خود را به اینکه خمس دادن سبب برکت در مال است تقویت کرده و عملا ً این اعتقاد را پیاده می کند و این خود مرحله ای از ایمان به غیب است.

اهمیت و حکمت خمس

خمس یکی از فریضه های اسلامی است و قرآن کریم آن را در کنار جهاد قرار داده است و دارای حکمت ها و اسرار گوناگونی است که به بعضی از آنها اشاره می شود:

1. خمس به منظور تأمین هزینه های امام (علیه السلام) به عنوان رئیس حکومت ،برای پیشبرد نظام اسلامی و اداره جامعه، واجب گردیده است. از این رو در روایت از خمس به عنوان “وجه الاماره” یاد شده است.

2. خداوند متعال برای حفظ کرامت و عزت پیامبر اسلام، محل تأمین بودجه فقیران بنی هاشم و منسوبان به آن حضرت را از خمس قرار داد و سهم آنان را قرین سهم خود و رسول کرد تا زمینه تحقیر نسبت به آنان از بین برود.

3.  خمس برای تأمین بودجه هر کار خیری است که امام بخواهد انجام دهد و برای هر موردی که صلاح بداند، مصرف کند.

4.  خمس وسیله ای برای رشد و کمال انسان محسوب می شود که ادای آن، باعث جلب روزی و وسیله آمرزش گناهان می گردد. به عبارت دیگر؛ با دادن خمس انسان تمرین می کند که از تعلق به دنیا و مادیات دور شود چرا که از مال خود دل کنده و باور می کند که این خدای متعال است که روزی دهنده اوست چرا که اعتقاد خود را به اینکه خمس دادن سبب برکت در مال است تقویت کرده و عملا ً این اعتقاد را پیاده می کند و این خود مرحله ای از ایمان به غیب است .

5. خمس برای احیای دین خدا و تحقق حکومت اسلامی واجب گردیده است.

اثرات پرداخت نکردن خمس

طبق نظر همه مراجع معظم تقلید اگر به مالى خمس تعلق گرفته باشد، تا خمس آن را ندهند، نمى‏ توانند بدون اجازه حاکم شرع در آن تصرف کنند هر چند قصد پرداخت خمس را داشته باشند. .[1]

تصرف در خمس غصب است و با لباسی که از پول خمس نداده تهیه شده باشد، نمی توان نماز خواند وضو و غسل با آبی که بهای آن با این پول پرداخت شده باشد اشکال دارد و لقمه تهیه شده با آن، مخلوط به حرام است. بر این اساس چطور ممکن است کسی مدعی مسلمانی باشد و نکات به این مهمی را با بی اهمیتی پشت سر گذارد.

خمس در قرآن

کتاب مسلمانان قرآن، نام خمس را در سوره انفال آیه ۴۱ نام برده و می‌گوید:

و بدانید که هر چیزی را به غنیمت گرفتید یک پنجم آن برای خدا و پیامبر و برای خویشاوندان [او] و یتیمان و بینوایان و در راه‏ماندگان است…

خمس در کتاب مقدس

بر اساس روایت «کتاب مقدس» بخش عهد عتیق، حکم و دستور «خمس» در زمان حکومت «یوسف» نبی به عنوان عزیز مصر و در دوره سلطنت فراعنه، از جانب خداوند به یوسف صادر گردید. در کتاب «پیدایش» – نخستین کتاب «تورات» و همچنین نخستین کتاب «عهد عتیق» – آمده‌است که در دوره هفت ساله برکت – پیش از دوره هفت ساله قحطی – خداوند فرمان داد تا مردم از محصول مزارعشان چهار پنجم را به مصرف خانواده‌هایشان رسانده و یکپنجم – خمس – آن را به خزانه فرعون تقدیم کنند. در هنگام قحطی، به واسطه همین یک پنجم‌ها، مردم مصر توانستند ۷ سال قحطی را پشت سر بگذارند. این حکم در ترجمه کتاب مقدس به فارسی نیز، «خمس» ترجمه شده‌است

مصارف خمس

طبق اعتقاد بسیاری از فقهای شیعه، خمس به دو سهم تقسیم می‌شود که یکی سهم سادات فقیر، یتیم و در راه درمانده‌است و دیگری سهم امام زمان که هر دو سهم باید به مرجع تقلید یا نمایندهٔ وی داده شود، مگر آن که از ایشان اجازه گرفته و در راهی مصرف شود که آن‌ها اجازه می‌دهند.[2]

سید محمد جواد غروی در کتاب خود چنین می‌نویسد که خمس در هفت چیز است:

اول:آن چیزی است که در جنگ کفار گرفته می‌شود، منقول باشد یا غیر منقول.[3]
دوم: معادن است و مستند آن اخبار مستفیظه می‌باشد مثل صحیفهٔ حلبی.[4]
سوم: گنج که به عنوان مال ذخیره و در زمین معروف است و اجماع کافّهٔ علما بر وجوب خمس است.[5]
چهارم:هرچه با غواصی از دریا خارج شود، مثل جواهر و در اگر قیمتش یک دینار به بالا باشد.[6]
پنجم:آن چه از هزینه سالانه شخص و نفقه خوارانش سرافتد.[7]
ششم:هرگاه کافر ذمی، زمینی را از مسلمانی بخرد، خمس انرا باید بدهد [8]
هفتم:هر گاه حلال با حرام مختلط شده باشد و قابل تمیز نباشد خمس بر آن واجب است.[9]

پی نوشتها:

1- توضیح ‏المسائل مراجع، م 1791و1790 خامنه‏اى، اجوبة، س 936، نورى، توضیح المسائل، م 6871.، وحید، توضیح ‏المسائل، م 8971)

2- تحریر الوسیله تالیف محمد باقر موسوی همدانی

3- فقه استدلالی در مسائل خلافی، نشر اقبال و مولف، ۱۳۷۷، بخش سوم:احکامی چند در تعدیل ثروت

4- فقه استدلالی در مسائل خلافی، نشر اقبال و مولف، ۱۳۷۷، بخش سوم:احکامی چند در تعدیل ثروت

5- فقه استدلالی در مسائل خلافی، نشر اقبال و مولف، ۱۳۷۷، بخش سوم:احکامی چند در تعدیل ثروت

6- فقه استدلالی در مسائل خلافی، نشر اقبال و مولف، ۱۳۷۷، بخش سوم:احکامی چند در تعدیل ثروت

7- فقه استدلالی در مسائل خلافی، نشر اقبال و مولف، ۱۳۷۷، بخش سوم:احکامی چند در تعدیل ثروت

8- فقه استدلالی در مسائل خلافی، نشر اقبال و مولف، ۱۳۷۷، بخش سوم:احکامی چند در تعدیل ثروت

9- فقه استدلالی در مسائل خلافی، نشر اقبال و مولف، ۱۳۷۷، بخش سوم:احکامی چند در تعدیل ثروت
– ویکی پدیا

 

 

به اشتراک بگذارید