روان شناسان به طرق مختلف به تحقيق درباره کودکان پرداخته اندکه يکي از مهمترين آنهاتحليل نقاشيهاي کودکان است. کودک با تمام وجود شخصيت ذهني وعاطفي خود را نقاشي مي کند. نقاشي زبان کودک است. ابزاريست که بوسيله آن کودک خود را از ممنوعيتها، تنشها، ترسها و اضطرابها رها ساخته و هر آنچه که او نمي تواند در قالب کلمات بيان کند از راه نقاشي به ما انتقال مي دهد.اين رهايي از دلهره ها و تنشها هنگامي صورت مي گيرد که نقاشي از ناخودآگاه کودک سرچشمه گرفته باشد؛

به همين دليل اگر آموزش نقاشي را بر پايه تصحيح نقاشي قرار دهيم و در آن به کودکان از سنين پايين تمرين کپي کردن و تقليد از مدل را بياموزيم مرتکب اشتباه شده ايم. به دليل اهميت نقاشي کودکان، تحليل هاي روان شناسان را از نقاشيهاي کودکان با موضوعاتي چون خانواده، خانه، آدمک، درخت،خورشيدوماه، حيوانات، رنگ و خطوط نقاشي کودکان بطور خلاصه بررسي مي نمائيم.

نقاشي خانواده: اعضاي يک خانواده هماهنگ در نقاشي کودکان هميشه با هم ودر دست هم نشان داده مي شود. کودک خودش را نزديک شخصي نقاشي مي کند که حس نمايد در کنارش راحت است يا او را بيشتر از همه دوست دارد. در نقاشيهاي کودکان هميشه يک شخصيت اصلي وجود دارد که کودک بيشتر بار احساسي خود را، چه به صورت عشق ونيايش، وچه به صورت ترس و دلهره بر او مستقر مي کند. به تصوير کشيدن امامان واهل بيت عليهم السلام و مناسک مذهبي مي تواند بيانگر فضا و محيط تربيتي، حفظ حرمت، قداست، نگرش، ارتباط، اميد، احساس نياز و ياري خواستن از اين بزرگواران باشد.

آدمک: تصوير آدمک، بيانگر درک کودک از بدن وتمايلات خود مي باشد.نقاشي آدمک در اندازه هاي بسيار کوچک به معناي خود کم ارزش بيني کودک و خجالتي بودن و آدمکهاي بزرگ نشان دهنده اختلال عاطفي و حساس بودن کودکان مي باشد.

درخت: بسياري از روانشناسان از درخت براي شناخت شخصيت کودک استفاده کرده اند. هر کدام از قسمتهاي آن (ريشه،تنه و شاخ وبرگها) نمايانگر قسمتي از شخصيت کودک است.

خورشيد و ماه: تصوير خورشيد که غالبا به رنگ زرد در حال درخشيدن است ، بيانگر امنيت، خوشحالي، گرما و قدرت و به نظر برخي پژوهشگران نماد پدر مطلوب است و ماه، اغلب نشان دهنده نيستي و مرگ است. آسمان به معني الهام و پاکي و زمين به معناي ثبات و امنيت است.

حيوانات: وجود حيوان در نقاشي کودکان ممکن است به دليل وفور حيوان در دور و بر کودک و يا به دليل فرافکني احساس گناه باشد.

رنگ و خطوط : نوع رنگ انتخابي کودکان بيانگر ويژگي شخصيتي آنهاست. کودک براي نشان دادن مهرباني يک شخص او را به رنگ سبز، رنگ آميزي مي کند و يا عصبانيت شخص ديگر را با رنگهاي سياه و سرخ نشان مي دهد .بچه هايي که در زندگي با مشکلات بيشتري مواجه هستند معمولا در نقاشي هاي خود بيشتر از 3 رنگ استفاده نمي کنند و اغلب اوقات يکي از اين 3 رنگ بنفش است که گوياي اضطراب آنهاست. در مقابل بچه هايي که آسودگي بيشتري دارند، معمولا بيشتر از 5 رنگ در نقاشي خود استفاده مي کنند. خطوط بيانگر حالتهاي رواني مختلف مي باشد. به هم چسبيدن خطوط نمود پرخاشگري، خط کم رنگ نشان دهنده حساسيت، ملايمت و فقدان اعتماد به نفس و خطوط باز مبين راحتي و خوشحالي است.

لازم به يادآوري است که قبل از قضاوت و تعبيري، بهتر است چندين نقاشي يک کودک را مورد بررسي قرار داده تا مشخص شود که آيا اين پديده مرتب تکرار مي شود يا خير؛ آن گاه به تجزيه و تحليل پرداخت.

منابع:
– روان شناسي بازي، دکتر محمد علي احمدوند
-ارزشيابي شخصيت کودکان بر اساس آزمونهاي ترسيمي، دکتر پريرخ دادستان
-ارزشيابي شخصيت، دکتر مرتضي ترخان
-نقاشي هاي کودکان ومفاهيم آن، مترجم عبدالرضا صرافان
-مجله موفقيت.